کد مطلب:522 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:437
احکام مسجد
س 389: با توجه به این كه مستحب است انسان نماز را در مسجد محله خود بخواند، آیا خالی كردن مسجد محل و رفتن به مسجد جامع شهر برای خواندن نماز جماعت، اشكال دارد یا خیر؟
اگر ترك مسجد محله برای خواندن نماز جماعت در مسجد دیگر بخصوص مسجد جامع شهر باشد، اشكال ندارد.
س 390: نماز خواندن در مسجدی كه سازندگان آن ادعا می كنند كه آن را برای خود و قبیله خود ساخته اند، چه حكمی دارد؟
مسجد پس از آنكه به عنوان مسجد ساخته شد، اختصاص به قوم و گروه و قبیله و اشخاص خاصی ندارد و همه مسلمانان می توانند از آن استفاده نمایند.
س 391: آیا زنها بهتر است نماز را در مسجد بخوانند یا در خانه؟
فضیلت خواندن نماز در مسجد مختص مردان نیست.
س 392: در حال حاضر بین مسجدالحرام و محل سعی بین صفا و مروه دیوار كوتاهی وجود دارد كه ارتفاع آن نیم متر و عرض آن یك متر است. این دیوار بین مسجد و مسعی مشترك است. آیا زنها در ایام عادت كه حق داخل شدن به مسجد الحرام را ندارند، می توانند روی این دیوار بنشینند؟
اشكال ندارد، مگر این كه یقین حاصل شود كه آن دیوار جزء مسجداست.
س 393: آیا انجام تمرین های ورزشی در مسجد محل یا خوابیدن در آن جایز است؟ این كارها در مسجدهای دیگر چه حكمی دارد؟
مسجد جای ورزش و تمرین ورزشی نیست و از كارهائی كه با شأن و منزلت مسجد منافات دارد، باید پرهیز شود، و خوابیدن در مسجد هم مكروه است.
س 394: آیا استفاده از شبستان مسجد برای رشد فكری، فرهنگی و نظامی (با آموزشهای نظامی) جوانان جایز است؟ آیا با توجه به كمبود مكانهای اختصاصی می توان این كارها را در ایوان مسجد انجام داد؟
این امور تابع كیفیت وقف صحن مسجد و ایوان آن است، و باید از امام جماعت و هیئت امنای مسجد در این باره نظر خواهی شود. البته حضور جوانان در مساجد و برپائی درس های دینی زیر نظر امام جماعت و هیئت امنای آن كار خوب و مطلوبی است.
س 395: در بعضی از مناطق بخصوص روستاها مجلس عروسی را در مساجد برگزار می كنند؛ به این صورت كه مجلس رقص و آواز در خانه بر پا می شود، ولی نهار یا شام را در مسجد تناول می كنند. آیا این كار شرعا جایز است یا خیر؟
غذا دادن به دعوت شدگان در مسجد فی نفسه اشكال ندارد.
س 396: شركت های تعاونی مردمی اقدام به ساختن مناطق مسكونی می كنند، ابتدا توافق می نمایند كه برای آن محله ها مكان های عمومی مانند مسجد ساخته شود، اكنون كه آن واحدها به سهامداران شركت تعاونی تحویل داده شده است، آیا بعضی از آنان می توانند هنگام تحویل گرفتن واحد مسكونی از توافق خود عدول كرده و بگویند ما راضی به ساختن مسجد نیستیم؟
اگر شركت با توافق همه اعضاء اقدام به ساخت مسجد نموده و مسجد هم ساخته شده و وقف گردیده است، عدول بعضی از اعضاء از موافقت اولیه خود اثری ندارد. ولی اگر بعضی از آنان قبل از تحقق وقف شرعی مسجد از موافقت خود عدول كنند، ساخت مسجد با اموال آنان در زمین متعلق به همه اعضاء بدون رضایت آنان جایز نیست، مگر این كه در ضمن عقد لازم بر همه آنها شرط شده باشد كه بخشی از زمین شركت برای ساخت مسجد تخصیص یابد و اعضاء این شرط را پذیرفته باشند، در این صورت حق عدول ندارند و عدول آنها هم تاثیری ندارد.
س 397: برای مقابله با تهاجم فرهنگ غیر اسلامی، حدود سی دانش آموز را از گروه ابتدائی و متوسطه به شكل گروه سرود در مسجد جمع كرده ایم كه این افراد درسهائی از قرآن كریم، احكام و اخلاق اسلامی را به مقتضای سن و سطح فكری شان فرامی گیرند. اقدام به این كار چه حكمی دارد؟ استفاده از آلت موسیقی اُرك توسط گروه چه حكمی دارد؟ انجام تمرین بوسیله آن در مسجد با رعایت موازین شرعی و مقررات مربوطه و متعارف رادیو و تلویزیون و وزارت ارشاد جمهوری اسلامی ایران دارای چه حكمی است؟
تعلیم قرآن و احكام و آموزش اخلاق اسلامی و تمرین سرودهای مذهبی و انقلابی در مسجد اشكال ندارد، ولی در هر حال مراعات شأن، قداست و جایگاه مسجد واجب است و مزاحمت نماز گزاران جایز نیست.
س 398: آیا نمایش فیلم های سینمائی كه توسط وزارت ارشاد اسلامی ایران توزیع می شود، در مسجد برای شركت كنندگان در جلسات قرآنی، اشكال شرعی دارد یا خیر؟
تبدیل مسجد به مكانی برای نمایش فیلم های سینمائی جایز نیست، ولی نمایش فیلم های مذهبی و انقلابی دارای محتوای مفید و آموزنده به مناسبت خاصی و بر حسب نیاز و تحت نظارت امام جماعت مسجد اشكال ندارد.
س 399: آیا پخش موسیقی شاد از مسجد به مناسبت جشن میلاد ائمه معصومین «علیهم السلام» شرعا اشكال دارد؟
واضح است كه مسجد جایگاه شرعی خاصی دارد، لذا اگر پخش موسیقی در آن منافی با حرمت مسجد باشد، حرام است، حتی اگر موسیقی غیرمطرب باشد.
س 400: استفاده از بلندگوهای مساجد كه صدا را در خارج از مسجد پخش می كنند، تا چه وقت جایز است؟ پخش سرودهای انقلابی یا قرآن كریم قبل از اذان چه حكمی دارد؟
پخش قرائت قرآن كریم برای چند دقیقه قبل از اذان در وقتهایی كه باعث اذیت و آزار همسایگان و اهل محل نشود، اشكال ندارد.
س 401: مسجد جامع چه تعریفی دارد؟
مسجد جامع مسجدی است كه در شهر برای اجتماع همه اهل شهر بنا شده است، بدون این كه اختصاص به گروه و قشر خاصی داشته باشد.
س 402: قسمت سر پوشیده ای از یك مسجد حدود سی سال است كه متروكه و تبدیل به خرابه شده و نماز در آن اقامه نمی شود و بخشی از آن به عنوان انبار مورد استفاده قرارمی گیرد. نیروهای بسیجی كه حدود پانزده سال است در این قسمت سقف دار مستقر هستند، تعمیراتی را در آن انجام داده اند، زیرا وضعیت بسیار نامناسبی داشت و سقف آن هم در معرض ریزش بود. چون برادران بسیجی آگاهی از احكام شرعی مسجد نداشتند و افراد مطلع هم آنها را آگاه نكردند، اقدام به ساختن چند اتاق در این قسمت نمودند كه بر اثر آن مبالغ زیادی خرج شد و در حال حاضر كارهای ساختمانی رو به پایان است. امیدواریم حكم شرعی موارد زیر را بیان فرمائید:
1 - بر فرض این كه متصدیان این كار و گروه ناظر بر آن جاهل به مسأله باشند، آیا در برابر مخارجی كه از بیت المال صرف كرده اند ضامن هستند و آیا مرتكب گناه شده اند؟
2 - با توجه به این كه مخارج مزبور از بیت المال بوده، آیا اجازه می دهید تا زمانی كه مسجد به این قسمت احتیاج ندارد و نماز در آن اقامه نمی شود، از آن اتاق ها با رعایت كامل احكام شرعی مسجد، برای فعالیت های آموزشی مانند آموزش قرآن كریم و احكام شرعی و سایر امور مسجد استفاده شود؟ و آیا اقدام به تخریب اطاق ها واجب است؟
واجب است كه قسمت سرپوشیده مسجد با خراب كردن اتاق هائی كه در آن ساخته شده است، به حالت قبل برگردد، و اگر مخارج احداث اتاقها ناشی از تعدی و تفریط و عمد و تقصیر نباشد، معلوم نیست كه كسی ضامن آن باشد، و استفاده از قسمت سرپوشیده مسجد برای تشكیل جلسات آموزش قرآن كریم و احكام شرعی و معارف اسلامی و سایر مراسم دینی و مذهبی اگر مزاحمت برای نمازگزاران ایجاد نكند و تحت نظارت امام جماعت مسجد باشد اشكال ندارد، و باید امام جماعت و نیروهای بسیجی و سایر مسئولین مسجد با هم همكاری كنند تا حضور نیروهای بسیجی در مسجد استمرار پیدا كند و خللی در انجام وظائف عبادی مانند نماز و غیر آن هم پیش نیاید.
س 403: در طرح توسعه یكی از خیابانها، چند مسجد در مسیر طرح قرار می گیرد كه باید بعضی از آنها بطور كلی خراب شوند و در بقیه قسمتی از آنها تخریب گردد تا حركت وسائط نقلیه براحتی صورت گیرد. خواهشمند است نظر شریف را بیان فرمائید.
خراب كردن تمام مسجد یا قسمتی از آن جایز نیست، مگر در صورت وجود مصلحتی كه اهمیت ندادن و بی توجهی به آن ممكن نباشد.
س 404: آیا استفاده شخصی و اندك از آب مساجد كه مخصوص وضو گرفتن است، جایز است؟ مثل این كه مغازه داران از آن برای نوشیدن، درست كردن چائی و یا برای ماشین استفاده كنند، با توجه به این كه آن مسجد واقف خاصی ندارد كه از این اعمال جلوگیری نماید.
اگر وقف آب برای خصوص وضو گرفتن نمازگزاران معلوم نباشد و عرف رایج در محله مسجد، این باشد كه همسایه ها و عبور كنندگان هم از آب آن استفاده می كنند، اشكال ندارد، هر چند احتیاط در این مورد، مطلوب است.
س 405: مسجدی در مجاورت قبرستانی، وجود دارد و هنگامی كه بعضی از مؤمنین به زیارت اهل قبور می آیند، از آب مسجد برای پاشیدن روی قبرهای ارحام خود استفاده می كنند و ما نمی دانیم كه این آب عمومی است یا وقف خاص مسجد، و بر فرض هم كه وقف خاص مسجد نباشد، معلوم نیست كه مخصوص وضو گرفتن و دستشوئی رفتن است یا خیر، آیا استفاده مذكور از آن آب جایز است؟
اگر استفاده از آب مسجد برای پاشیدن روی قبرهائی كه خارج از آن قرار دارد، امر رایجی است و كسی به آن اعتراض نمی كند و دلیلی هم بر وقف آن آب برای خصوص وضو و تطهیر نیست، استفاده از آن برای امر مذكور اشكال ندارد.
س 406: اگر مسجد نیاز به تعمیر داشته باشد، آیا اجازه گرفتن از حاكم شرع یا وكیل او واجب است؟
اگر تعمیر، داوطلبانه و تبرّعی (از مالِ شخصیِ افراد خیّر) باشد، نیازی به اجازه حاكم شرع نیست.
س 407: آیا جایز است وصیت كنم كه مرا بعد از مردن در مسجد محله كه تلاش فراوانی برای آن كرده ام، دفن نمایند. زیرا دوست دارم در داخل یا صحن آن دفن شوم؟
اگر هنگام اجرای صیغه وقف، دفن میّت استثناء نشده باشد، دفن در مسجد جایز نیست، و وصیت شما در این مورد اعتباری ندارد.
س 408: مسجدی حدود بیست سال پیش ساخته شده و به نام مبارك صاحب الزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف زینت یافته است، ولی معلوم نیست كه این اسم در صیغه وقف مسجد ذكر شده باشد. تغییر اسم مسجد از صاحب الزمان «عجل الله فرجه الشریف» به مسجد جامع چه حكمی دارد؟
مجرد تغییر اسم مسجد مانعی ندارد.
س 409: در مساجدی كه از محل نذورات خاص مسجد و تبرعّات مؤمنین به برق و سیستم تهویه مجهز شده اند، هنگامی كه شخصی از اهالی محل فوت می كند، برای او مجلس فاتحه در مسجد برگزار می شود كه در آن از برق و سیستم تهویه مسجد استفاده می گردد و برگزار كنندگان مراسم آن هزینه ها را نمی پردازند. آیا این كار شرعا جایز است؟
جواز استفاده از امكانات مسجد در اقامه مجالس فواتح برای اموات و امثال آن منوط به كیفیت وقف و نذر آن امكانات برای مسجد است.
س 410: در روستائی مسجد نوسازی وجود دارد كه در مكان مسجد قبلی بنا شده است. در گوشه ای از این مسجد كه زمین آن جزء مسجد قبلی است، بر اثر جهل به مسأله، اتاقی برای تهیه چائی و مانند آن و كتابخانه ای در نیم طبقه قسمتی از شبستان مسجد در داخل شبستان مسجد ساخته شده است. خواهشمندیم نظر خود را در این باره و مسأله تكمیل و كیفیت استفاده از نصف دور داخلی مسجد، بیان فرمائید.
ساختن اتاق مخصوص چائی در محل مسجد قبلی صحیح نیست و واجب است آن مكان به حالت مسجد بودن خود برگردد. نیم طبقه داخل شبستان مسجد هم در حكم مسجد است و همه احكام و آثار شرعی آن را دارد، ولی نصب قفسه های كتاب و حضور در آنجا برای مطالعه اگر مزاحمتی برای نمازگزاران ایجاد نكند اشكال ندارد.
س 411: رأی جنابعالی در مورد مسأله ذیل چیست؟
در یكی از روستاها مسجدی وجود دارد كه رو به خرابی است، ولی دلیلی برای خراب كردن آن وجود ندارد، زیرا مانع استمرار جاده نیست. آیا تخریب آن به طور كامل جایز است؟ همچنین این مسجد دارای مقداری اثاثیه و اموال است، اینها باید به چه كسی داده شوند؟
تخریب و ویران كردن مسجد جایز نیست و به طور كلی خراب كردن مسجد آن را از مسجد بودن خارج نمی كند. اثاث و لوازم مسجد اگر مورد استفاده در آن مسجد نباشد، بردن آن به مساجد دیگر برای استفاده از آنها اشكال ندارد.
س 412: آیا شرعا ساخت موزه در گوشه ای از صحن مسجد بدون دخل و تصرف در ساختمان آن جایز است، مثل كتابخانه كه امروزه جزئی از مسجد را تشكیل می دهد؟
ایجاد موزه یا كتابخانه در گوشه صحن مسجد اگر مخالف كیفیت وقف تالار و شبستان و صحن مسجد باشد و یا موجب تغییر ساختمان مسجد گردد، جایز نیست. بهتر این است كه مكانی در كنار مسجد برای این منظور تهیه شود.
س 413: مكانی وقفی وجود دارد كه در آن مسجد، مدرسه علوم دینی و كتابخانه عمومی بنا شده است كه همگی آنها الان فعّال هستند. این مكان در حال حاضر جزء نقشه مكان هائی است كه از طرف شهرداری باید خراب شوند. چگونه باید با شهرداری برای تخریب آن و گرفتن امكانات همكاری كرد تا بتوان آن را تبدیل به ساختمان بهتری نمود؟
اگر شهرداری اقدام به تخریب آن و دادنِ عوض نماید و آن را تحویل دهد، اشكال ندارد، ولی اصل خراب كردن مسجد و مدرسه وقفی فی نفسه جایز نیست، مگر در صورتی كه مصلحتِ اهمِ غیر قابل چشم پوشی اقتضا كند.
س 414: برای توسعه مسجد نیاز به كندن چند درخت از صحن آن است، آیا این عمل با توجه به بزرگ بودن صحن مسجد و وجود درختان زیاد در آنجا، جایز است؟
اگر عمل مذكور تغییر و تبدیل وقف شمرده نشود، اشكال ندارد.
س 415: زمینی كه جزء قسمت سرپوشیده مسجد بوده و بر اثر واقع شدن مسجد در مسیر طرح عمرانی شهرداری، در خیابان افتاده و قسمتی از آن به علت اضطرار تخریب شده، چه حكمی دارد؟
اگر احتمال برگشت آن به حالت اولیه ضعیف باشد، ترتّب آثار شرعی مسجد بر آن معلوم نیست.
س 416: مسجدی بوده كه خراب شده، و آثار مسجدی از آن محو گردیده یا به جای آن بنای دیگری ساخته شده و امیدی هم به دوباره سازی آن وجود ندارد، مثل آنكه آن آبادی ویران شده و تغییر مكان پیدا كرده، آیا نجس كردن آن مكان حرام است و تطهیر آن واجب است؟
در فرض سؤال معلوم نیست نجس كردن آن حرام باشد، گر چه احتیاط آن است كه نجس نكنند.
س 417: مدتی است كه در یكی از مساجد، نماز جماعت اقامه می كنم و اطلاعی از كیفیت وقف مسجد ندارم. با توجه به این كه مسجد از جهت هزینه با مشكلاتی روبرو است، آیا اجاره دادن زیرزمین مسجد برای كاری كه مناسب با شأن مسجد باشد، جایزاست؟
اگر زیر زمین عنوان مسجد را ندارد و جزء تأسیساتی نیست كه مسجد به آن نیاز داشته باشد و وقف آن هم وقف انتفاع نباشد، اشكال ندارد.
س 418: هیئت امنای مسجدی كه املاكی برای اداره امور خود ندارد، تصمیم گرفته اند زیرزمینی را در قسمت سقف دار مسجد برای ساختن كارگاه و تأسیسات عمومی برای خدمت به مسجد ایجاد نمایند، آیا این كار جایز است؟
حفر زمین مسجد برای تأسیس كارگاه و مانند آن جایزنیست.
س 419: آیا به طور مطلق جایز است كه كفّار داخل مساجد مسلمانان شوند، هر چند برای مشاهده آثار تاریخی باشد؟
ورود آنان به مسجد الحرام شرعاً ممنوع است و در سایر مساجد هم اگر هتك و بی حرمتی مسجد شمرده شود، جایز نیست، بلكه در سایر مساجد هم مطلقاً وارد نشوند.
س 420: آیا نماز خواندن در مسجدی كه توسط كفّار ساخته شده، جایز است؟
اشكال ندارد.
س 421: اگر كافری داوطلبانه مالی را برای كمك به ساختمان مسجد بدهد و یا كمك دیگری نماید، آیا قبول آن جایز است؟
اشكال ندارد.
س 422: اگر كسی شب به مسجد بیاید و در آن بخوابد و محتلم شود و پس از بیداری خروج از مسجد برایش ممكن نباشد، چه تكلیفی دارد؟
اگر قادر بر خروج از مسجد و رفتن به جای دیگر نیست، واجب است كه فورا تیمم نماید تا بقاء در مسجد برای او حلال شود.
اگر ترك مسجد محله برای خواندن نماز جماعت در مسجد دیگر بخصوص مسجد جامع شهر باشد، اشكال ندارد.
س 390: نماز خواندن در مسجدی كه سازندگان آن ادعا می كنند كه آن را برای خود و قبیله خود ساخته اند، چه حكمی دارد؟
مسجد پس از آنكه به عنوان مسجد ساخته شد، اختصاص به قوم و گروه و قبیله و اشخاص خاصی ندارد و همه مسلمانان می توانند از آن استفاده نمایند.
س 391: آیا زنها بهتر است نماز را در مسجد بخوانند یا در خانه؟
فضیلت خواندن نماز در مسجد مختص مردان نیست.
س 392: در حال حاضر بین مسجدالحرام و محل سعی بین صفا و مروه دیوار كوتاهی وجود دارد كه ارتفاع آن نیم متر و عرض آن یك متر است. این دیوار بین مسجد و مسعی مشترك است. آیا زنها در ایام عادت كه حق داخل شدن به مسجد الحرام را ندارند، می توانند روی این دیوار بنشینند؟
اشكال ندارد، مگر این كه یقین حاصل شود كه آن دیوار جزء مسجداست.
س 393: آیا انجام تمرین های ورزشی در مسجد محل یا خوابیدن در آن جایز است؟ این كارها در مسجدهای دیگر چه حكمی دارد؟
مسجد جای ورزش و تمرین ورزشی نیست و از كارهائی كه با شأن و منزلت مسجد منافات دارد، باید پرهیز شود، و خوابیدن در مسجد هم مكروه است.
س 394: آیا استفاده از شبستان مسجد برای رشد فكری، فرهنگی و نظامی (با آموزشهای نظامی) جوانان جایز است؟ آیا با توجه به كمبود مكانهای اختصاصی می توان این كارها را در ایوان مسجد انجام داد؟
این امور تابع كیفیت وقف صحن مسجد و ایوان آن است، و باید از امام جماعت و هیئت امنای مسجد در این باره نظر خواهی شود. البته حضور جوانان در مساجد و برپائی درس های دینی زیر نظر امام جماعت و هیئت امنای آن كار خوب و مطلوبی است.
س 395: در بعضی از مناطق بخصوص روستاها مجلس عروسی را در مساجد برگزار می كنند؛ به این صورت كه مجلس رقص و آواز در خانه بر پا می شود، ولی نهار یا شام را در مسجد تناول می كنند. آیا این كار شرعا جایز است یا خیر؟
غذا دادن به دعوت شدگان در مسجد فی نفسه اشكال ندارد.
س 396: شركت های تعاونی مردمی اقدام به ساختن مناطق مسكونی می كنند، ابتدا توافق می نمایند كه برای آن محله ها مكان های عمومی مانند مسجد ساخته شود، اكنون كه آن واحدها به سهامداران شركت تعاونی تحویل داده شده است، آیا بعضی از آنان می توانند هنگام تحویل گرفتن واحد مسكونی از توافق خود عدول كرده و بگویند ما راضی به ساختن مسجد نیستیم؟
اگر شركت با توافق همه اعضاء اقدام به ساخت مسجد نموده و مسجد هم ساخته شده و وقف گردیده است، عدول بعضی از اعضاء از موافقت اولیه خود اثری ندارد. ولی اگر بعضی از آنان قبل از تحقق وقف شرعی مسجد از موافقت خود عدول كنند، ساخت مسجد با اموال آنان در زمین متعلق به همه اعضاء بدون رضایت آنان جایز نیست، مگر این كه در ضمن عقد لازم بر همه آنها شرط شده باشد كه بخشی از زمین شركت برای ساخت مسجد تخصیص یابد و اعضاء این شرط را پذیرفته باشند، در این صورت حق عدول ندارند و عدول آنها هم تاثیری ندارد.
س 397: برای مقابله با تهاجم فرهنگ غیر اسلامی، حدود سی دانش آموز را از گروه ابتدائی و متوسطه به شكل گروه سرود در مسجد جمع كرده ایم كه این افراد درسهائی از قرآن كریم، احكام و اخلاق اسلامی را به مقتضای سن و سطح فكری شان فرامی گیرند. اقدام به این كار چه حكمی دارد؟ استفاده از آلت موسیقی اُرك توسط گروه چه حكمی دارد؟ انجام تمرین بوسیله آن در مسجد با رعایت موازین شرعی و مقررات مربوطه و متعارف رادیو و تلویزیون و وزارت ارشاد جمهوری اسلامی ایران دارای چه حكمی است؟
تعلیم قرآن و احكام و آموزش اخلاق اسلامی و تمرین سرودهای مذهبی و انقلابی در مسجد اشكال ندارد، ولی در هر حال مراعات شأن، قداست و جایگاه مسجد واجب است و مزاحمت نماز گزاران جایز نیست.
س 398: آیا نمایش فیلم های سینمائی كه توسط وزارت ارشاد اسلامی ایران توزیع می شود، در مسجد برای شركت كنندگان در جلسات قرآنی، اشكال شرعی دارد یا خیر؟
تبدیل مسجد به مكانی برای نمایش فیلم های سینمائی جایز نیست، ولی نمایش فیلم های مذهبی و انقلابی دارای محتوای مفید و آموزنده به مناسبت خاصی و بر حسب نیاز و تحت نظارت امام جماعت مسجد اشكال ندارد.
س 399: آیا پخش موسیقی شاد از مسجد به مناسبت جشن میلاد ائمه معصومین «علیهم السلام» شرعا اشكال دارد؟
واضح است كه مسجد جایگاه شرعی خاصی دارد، لذا اگر پخش موسیقی در آن منافی با حرمت مسجد باشد، حرام است، حتی اگر موسیقی غیرمطرب باشد.
س 400: استفاده از بلندگوهای مساجد كه صدا را در خارج از مسجد پخش می كنند، تا چه وقت جایز است؟ پخش سرودهای انقلابی یا قرآن كریم قبل از اذان چه حكمی دارد؟
پخش قرائت قرآن كریم برای چند دقیقه قبل از اذان در وقتهایی كه باعث اذیت و آزار همسایگان و اهل محل نشود، اشكال ندارد.
س 401: مسجد جامع چه تعریفی دارد؟
مسجد جامع مسجدی است كه در شهر برای اجتماع همه اهل شهر بنا شده است، بدون این كه اختصاص به گروه و قشر خاصی داشته باشد.
س 402: قسمت سر پوشیده ای از یك مسجد حدود سی سال است كه متروكه و تبدیل به خرابه شده و نماز در آن اقامه نمی شود و بخشی از آن به عنوان انبار مورد استفاده قرارمی گیرد. نیروهای بسیجی كه حدود پانزده سال است در این قسمت سقف دار مستقر هستند، تعمیراتی را در آن انجام داده اند، زیرا وضعیت بسیار نامناسبی داشت و سقف آن هم در معرض ریزش بود. چون برادران بسیجی آگاهی از احكام شرعی مسجد نداشتند و افراد مطلع هم آنها را آگاه نكردند، اقدام به ساختن چند اتاق در این قسمت نمودند كه بر اثر آن مبالغ زیادی خرج شد و در حال حاضر كارهای ساختمانی رو به پایان است. امیدواریم حكم شرعی موارد زیر را بیان فرمائید:
1 - بر فرض این كه متصدیان این كار و گروه ناظر بر آن جاهل به مسأله باشند، آیا در برابر مخارجی كه از بیت المال صرف كرده اند ضامن هستند و آیا مرتكب گناه شده اند؟
2 - با توجه به این كه مخارج مزبور از بیت المال بوده، آیا اجازه می دهید تا زمانی كه مسجد به این قسمت احتیاج ندارد و نماز در آن اقامه نمی شود، از آن اتاق ها با رعایت كامل احكام شرعی مسجد، برای فعالیت های آموزشی مانند آموزش قرآن كریم و احكام شرعی و سایر امور مسجد استفاده شود؟ و آیا اقدام به تخریب اطاق ها واجب است؟
واجب است كه قسمت سرپوشیده مسجد با خراب كردن اتاق هائی كه در آن ساخته شده است، به حالت قبل برگردد، و اگر مخارج احداث اتاقها ناشی از تعدی و تفریط و عمد و تقصیر نباشد، معلوم نیست كه كسی ضامن آن باشد، و استفاده از قسمت سرپوشیده مسجد برای تشكیل جلسات آموزش قرآن كریم و احكام شرعی و معارف اسلامی و سایر مراسم دینی و مذهبی اگر مزاحمت برای نمازگزاران ایجاد نكند و تحت نظارت امام جماعت مسجد باشد اشكال ندارد، و باید امام جماعت و نیروهای بسیجی و سایر مسئولین مسجد با هم همكاری كنند تا حضور نیروهای بسیجی در مسجد استمرار پیدا كند و خللی در انجام وظائف عبادی مانند نماز و غیر آن هم پیش نیاید.
س 403: در طرح توسعه یكی از خیابانها، چند مسجد در مسیر طرح قرار می گیرد كه باید بعضی از آنها بطور كلی خراب شوند و در بقیه قسمتی از آنها تخریب گردد تا حركت وسائط نقلیه براحتی صورت گیرد. خواهشمند است نظر شریف را بیان فرمائید.
خراب كردن تمام مسجد یا قسمتی از آن جایز نیست، مگر در صورت وجود مصلحتی كه اهمیت ندادن و بی توجهی به آن ممكن نباشد.
س 404: آیا استفاده شخصی و اندك از آب مساجد كه مخصوص وضو گرفتن است، جایز است؟ مثل این كه مغازه داران از آن برای نوشیدن، درست كردن چائی و یا برای ماشین استفاده كنند، با توجه به این كه آن مسجد واقف خاصی ندارد كه از این اعمال جلوگیری نماید.
اگر وقف آب برای خصوص وضو گرفتن نمازگزاران معلوم نباشد و عرف رایج در محله مسجد، این باشد كه همسایه ها و عبور كنندگان هم از آب آن استفاده می كنند، اشكال ندارد، هر چند احتیاط در این مورد، مطلوب است.
س 405: مسجدی در مجاورت قبرستانی، وجود دارد و هنگامی كه بعضی از مؤمنین به زیارت اهل قبور می آیند، از آب مسجد برای پاشیدن روی قبرهای ارحام خود استفاده می كنند و ما نمی دانیم كه این آب عمومی است یا وقف خاص مسجد، و بر فرض هم كه وقف خاص مسجد نباشد، معلوم نیست كه مخصوص وضو گرفتن و دستشوئی رفتن است یا خیر، آیا استفاده مذكور از آن آب جایز است؟
اگر استفاده از آب مسجد برای پاشیدن روی قبرهائی كه خارج از آن قرار دارد، امر رایجی است و كسی به آن اعتراض نمی كند و دلیلی هم بر وقف آن آب برای خصوص وضو و تطهیر نیست، استفاده از آن برای امر مذكور اشكال ندارد.
س 406: اگر مسجد نیاز به تعمیر داشته باشد، آیا اجازه گرفتن از حاكم شرع یا وكیل او واجب است؟
اگر تعمیر، داوطلبانه و تبرّعی (از مالِ شخصیِ افراد خیّر) باشد، نیازی به اجازه حاكم شرع نیست.
س 407: آیا جایز است وصیت كنم كه مرا بعد از مردن در مسجد محله كه تلاش فراوانی برای آن كرده ام، دفن نمایند. زیرا دوست دارم در داخل یا صحن آن دفن شوم؟
اگر هنگام اجرای صیغه وقف، دفن میّت استثناء نشده باشد، دفن در مسجد جایز نیست، و وصیت شما در این مورد اعتباری ندارد.
س 408: مسجدی حدود بیست سال پیش ساخته شده و به نام مبارك صاحب الزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف زینت یافته است، ولی معلوم نیست كه این اسم در صیغه وقف مسجد ذكر شده باشد. تغییر اسم مسجد از صاحب الزمان «عجل الله فرجه الشریف» به مسجد جامع چه حكمی دارد؟
مجرد تغییر اسم مسجد مانعی ندارد.
س 409: در مساجدی كه از محل نذورات خاص مسجد و تبرعّات مؤمنین به برق و سیستم تهویه مجهز شده اند، هنگامی كه شخصی از اهالی محل فوت می كند، برای او مجلس فاتحه در مسجد برگزار می شود كه در آن از برق و سیستم تهویه مسجد استفاده می گردد و برگزار كنندگان مراسم آن هزینه ها را نمی پردازند. آیا این كار شرعا جایز است؟
جواز استفاده از امكانات مسجد در اقامه مجالس فواتح برای اموات و امثال آن منوط به كیفیت وقف و نذر آن امكانات برای مسجد است.
س 410: در روستائی مسجد نوسازی وجود دارد كه در مكان مسجد قبلی بنا شده است. در گوشه ای از این مسجد كه زمین آن جزء مسجد قبلی است، بر اثر جهل به مسأله، اتاقی برای تهیه چائی و مانند آن و كتابخانه ای در نیم طبقه قسمتی از شبستان مسجد در داخل شبستان مسجد ساخته شده است. خواهشمندیم نظر خود را در این باره و مسأله تكمیل و كیفیت استفاده از نصف دور داخلی مسجد، بیان فرمائید.
ساختن اتاق مخصوص چائی در محل مسجد قبلی صحیح نیست و واجب است آن مكان به حالت مسجد بودن خود برگردد. نیم طبقه داخل شبستان مسجد هم در حكم مسجد است و همه احكام و آثار شرعی آن را دارد، ولی نصب قفسه های كتاب و حضور در آنجا برای مطالعه اگر مزاحمتی برای نمازگزاران ایجاد نكند اشكال ندارد.
س 411: رأی جنابعالی در مورد مسأله ذیل چیست؟
در یكی از روستاها مسجدی وجود دارد كه رو به خرابی است، ولی دلیلی برای خراب كردن آن وجود ندارد، زیرا مانع استمرار جاده نیست. آیا تخریب آن به طور كامل جایز است؟ همچنین این مسجد دارای مقداری اثاثیه و اموال است، اینها باید به چه كسی داده شوند؟
تخریب و ویران كردن مسجد جایز نیست و به طور كلی خراب كردن مسجد آن را از مسجد بودن خارج نمی كند. اثاث و لوازم مسجد اگر مورد استفاده در آن مسجد نباشد، بردن آن به مساجد دیگر برای استفاده از آنها اشكال ندارد.
س 412: آیا شرعا ساخت موزه در گوشه ای از صحن مسجد بدون دخل و تصرف در ساختمان آن جایز است، مثل كتابخانه كه امروزه جزئی از مسجد را تشكیل می دهد؟
ایجاد موزه یا كتابخانه در گوشه صحن مسجد اگر مخالف كیفیت وقف تالار و شبستان و صحن مسجد باشد و یا موجب تغییر ساختمان مسجد گردد، جایز نیست. بهتر این است كه مكانی در كنار مسجد برای این منظور تهیه شود.
س 413: مكانی وقفی وجود دارد كه در آن مسجد، مدرسه علوم دینی و كتابخانه عمومی بنا شده است كه همگی آنها الان فعّال هستند. این مكان در حال حاضر جزء نقشه مكان هائی است كه از طرف شهرداری باید خراب شوند. چگونه باید با شهرداری برای تخریب آن و گرفتن امكانات همكاری كرد تا بتوان آن را تبدیل به ساختمان بهتری نمود؟
اگر شهرداری اقدام به تخریب آن و دادنِ عوض نماید و آن را تحویل دهد، اشكال ندارد، ولی اصل خراب كردن مسجد و مدرسه وقفی فی نفسه جایز نیست، مگر در صورتی كه مصلحتِ اهمِ غیر قابل چشم پوشی اقتضا كند.
س 414: برای توسعه مسجد نیاز به كندن چند درخت از صحن آن است، آیا این عمل با توجه به بزرگ بودن صحن مسجد و وجود درختان زیاد در آنجا، جایز است؟
اگر عمل مذكور تغییر و تبدیل وقف شمرده نشود، اشكال ندارد.
س 415: زمینی كه جزء قسمت سرپوشیده مسجد بوده و بر اثر واقع شدن مسجد در مسیر طرح عمرانی شهرداری، در خیابان افتاده و قسمتی از آن به علت اضطرار تخریب شده، چه حكمی دارد؟
اگر احتمال برگشت آن به حالت اولیه ضعیف باشد، ترتّب آثار شرعی مسجد بر آن معلوم نیست.
س 416: مسجدی بوده كه خراب شده، و آثار مسجدی از آن محو گردیده یا به جای آن بنای دیگری ساخته شده و امیدی هم به دوباره سازی آن وجود ندارد، مثل آنكه آن آبادی ویران شده و تغییر مكان پیدا كرده، آیا نجس كردن آن مكان حرام است و تطهیر آن واجب است؟
در فرض سؤال معلوم نیست نجس كردن آن حرام باشد، گر چه احتیاط آن است كه نجس نكنند.
س 417: مدتی است كه در یكی از مساجد، نماز جماعت اقامه می كنم و اطلاعی از كیفیت وقف مسجد ندارم. با توجه به این كه مسجد از جهت هزینه با مشكلاتی روبرو است، آیا اجاره دادن زیرزمین مسجد برای كاری كه مناسب با شأن مسجد باشد، جایزاست؟
اگر زیر زمین عنوان مسجد را ندارد و جزء تأسیساتی نیست كه مسجد به آن نیاز داشته باشد و وقف آن هم وقف انتفاع نباشد، اشكال ندارد.
س 418: هیئت امنای مسجدی كه املاكی برای اداره امور خود ندارد، تصمیم گرفته اند زیرزمینی را در قسمت سقف دار مسجد برای ساختن كارگاه و تأسیسات عمومی برای خدمت به مسجد ایجاد نمایند، آیا این كار جایز است؟
حفر زمین مسجد برای تأسیس كارگاه و مانند آن جایزنیست.
س 419: آیا به طور مطلق جایز است كه كفّار داخل مساجد مسلمانان شوند، هر چند برای مشاهده آثار تاریخی باشد؟
ورود آنان به مسجد الحرام شرعاً ممنوع است و در سایر مساجد هم اگر هتك و بی حرمتی مسجد شمرده شود، جایز نیست، بلكه در سایر مساجد هم مطلقاً وارد نشوند.
س 420: آیا نماز خواندن در مسجدی كه توسط كفّار ساخته شده، جایز است؟
اشكال ندارد.
س 421: اگر كافری داوطلبانه مالی را برای كمك به ساختمان مسجد بدهد و یا كمك دیگری نماید، آیا قبول آن جایز است؟
اشكال ندارد.
س 422: اگر كسی شب به مسجد بیاید و در آن بخوابد و محتلم شود و پس از بیداری خروج از مسجد برایش ممكن نباشد، چه تكلیفی دارد؟
اگر قادر بر خروج از مسجد و رفتن به جای دیگر نیست، واجب است كه فورا تیمم نماید تا بقاء در مسجد برای او حلال شود.